Dizdarević

Porijeklo

Dizdarevići su došli iz Herceg Novog, 1687. godine, kada su ga zauzeli Mlečani. U to vrijeme u Herceg Novom je bilo tri dizdara, koji raseljavaju u Nikšić, Trebinje i Bijelo Polje.

Prezime su dobili po pretku koji je obavljao dužnost i nosio funkciju Dizdar - zapovjednik tvrđave. Sam naziv je izveden iz arapskog jezika (DIZ - čuvar; DAR - kamen, tvrđava), a funkcija je bila vojnog i administrativnog karaktera u organizaciji turske imperije. Tokom nadiranja Turci su svugdje, gdje bi formirali postaje, utvrđenja, naselja, postavljali dizdara. Zato je prezime Dizdar ili Dizdarević veoma rašireno, naročito na teritoriji BiH, Sandžaka ali i u Srbiji i Hrvatskoj. U gotovo svim varošima pod turskom vlašću na ovim područjima vojni starješine i administratori su bili: kapetan, zatim dolaze: dizdar, ćehaja, barjaktar, a potom drugi, niži činovi.

Bratstvo Dizdarevića zauzimalo je u Bijelom Polju prostor između današnje Tršove ulice, zatim ulica Muha Dizdarevića i Lenke Jurišević (ranije Idriska ulica). To je prostor koji se neposredno graničio sa mahalama u dijelou varoši koje je nastanjivao pravoslavni živalj i koji se širio prema mostu na Limu. Interesantan je podatak da su u sadašnjoj ulici M. Dizdarevića, po njenoj lijevoj strani, nastanjivali Dizdarevići i Kur(t)ćehajići, dakle bratstva koja su direktno bila vezana za poslove obezbjeđenja funkcionisanja varoške uprave. Krajem 18. i početkom 19. vijeka na ovom prostoru se nalazilo petnaestak kuća Dizdarevića i to od kuće Obradovića u ul. Muha Dizdarevića do kuće Juriševića u ulici Lenke Jurišević. Dalje prema Limu, sa obje strane ulice Lenke Jurišević i do sokaka Bejtića, bile su kuće bratstva Idrizovića.

Početkom 19. vijeka dvije porodice Dizdarevića se sele u Holuja (Dizdarević Kurto), dok su drugi iz Bijelog Polja odlazili da obrađuju zemlju na tom području, ili su to činile čivčije.

Krajem 19. vijeka sa gornje strane današnje Tršove ulice (ispod parka) sagrađene su dvije kuće - kuće hodže Mujage i Miftar-efendije. Pored imanja u Holujima, imali su i imanja u Gusinom polju, Lipnici i Nikoljcu (ovo je prodato Cemovićima). Nekoliko čitluka su imali i u Bijedićima.

Kuće potomaka Murata i Zeća bile su na obodu ulice koja je vodila prema mostu na Limu (sadašnja Tršova). Samo jedna od njih bila je dublje uvučena, prema Limu. Svaka je imala sopstvenu avliju, a sve one su bile povezane mešusobno kapidžicima, tako da se moglo prelaziti iz jedne kuće u drugu, a da se ne izlazi na ulicu. U avliji, pored kuće se nalazio veliki “mutvak” sa dvije prostorije, zatim velika “plijevnica” u kojoj je moglo stati više grla krupne stoke, što je vjerovatno bilo povezano sa poslom koji je obavljan. Naime, Eminaga se bavio trgovinom stoke a taj posao je naslijedio Abaz. U avliji se nalazio i bunar sa pitkom vodom. Jedan ćošak avlije se održavao sa posebnom pažnjom: tu su paljene lojalnice uoči petka, a označavano je kao mjesto gdje se stanio “dobri” (dobri duh, čuvarkuća). Posjeduju Kur’an iz 1249/1250. godine. U knjizi “Svijet islama” koju je priredio Bernard Lewis, na strani 132. piše “Sačuvano je mnogo više rukopisa ukrašenih nefigurativnom dekoracijom biljnog karaktera. Najstariji takav primjerak, i uopšte najstariji datirani islamski rukopis u Jugoslaviji je Kur’an manjeg formata, sada svojina Uzeira Dizdarevića iz Bijelog Polja, nastao 1249/1250. godine”.

Postoji nekoliko starijih Dizdarevića za koje nema dovoljno podataka, a time ni mogućnosti da se povežu sa ovim ograncima, iako su živjeli tu, jedan pored drugoga odnosno jedni sa drugima, pa su čak i kuće dijelili. Npr. nailazi se na Dizdarević Mujagu i njegove dvije kćerke: Sabira (1869-1932) udata u Hadžiahmetovića koja je imala sina Ahma, Muhovog oca i druga - Naja (1880-1932) udata za Tičević Redža. Postojao je i Ademaga, Šaćirov otac, odnosno Iljazov djed. Oni su prije rata odselili za Skoplje.

Ranih godina 19. vijeka, rodonačelnik Kurt(o) je sa porodicom odselio iz Bijelog Polja u Holuja. Ranije su stanovali u kućama gdje sada žive Đurovići i Juriševići (ulica Idriska odnosno Lenke Jurišević). Moguće je da je u tom vremenu još jedna porodica preselila sa Kurtom (Selman, Halem).

Dugogodišnji život na selu ih ipak nije ništa izmijenio: mirni, tolerantni, bez seoskih i komšijskih svađa i veoma vjerski odgojeni. Stariji Kurtov brat čije ime nije zapamćeno, bio je oficir, živio je u Sjenici a njegov porod je odselio za Tursku.

Dizdarevići iz Kolašina nastali su od vojnog starješine - Dizdara koji je u Kolašin došao iz Trebinja. Rodoslov se pratio od Avda, koji je imao tri sina: Zećo, Hamza, Ahmet. Po dolasku iz Kolašina naselili su se na području Bijelog Polja, te područje Kozice odakle su konačno naselili u varoš Pljevlja.

Jedna od porodica Dizdarević živi u Risnu i primila je pravoslavlje. Pradjed - Rizvan, djed - Osman, otac - Ahmet-Ale, uzeo ime Anto.

Dizdarevići su došli iz Kolašina i živjeli na području Radulića i Crnče.

Koliko je poznato, Bihor se prvi put pominje 1450. godine. U jednom izvještaju iz 1455. godine kaže se da su Turci osvojili Prizren i Bihor u Zagorju.. Već po tome što se pominje sa tako važnim gradovima, može se vidjeti njegov tadašnji značaj. Tridesetih godina 16. vijeka Bihor je, po turskim izvorima, bio tvrđava u kojoj su bili mustafhizi (posada) sa dizdarom Kasemom na čelu (Bešvekalet arhiv N 92). Turska straža je stajala u gradu sve do oslobođenja od Turaka, 1912. Posjede su na taj način, 17. i 18. vijek, dobili Batilovići i Dizdarevići, dok su Franci došli iz Štavice odnosno Godova kod Tutina u Rasovo, zamijenivši zemlju sa Dazdarevićima (Begovićima) iz Rožaja.

“Francuz” - oficir u turskoj vojsci zamijenio je zemlju u Štavici (Godovo) kod Tutina sa Dazdarevićima (Begovići) koji su bili dizdari grada u Rožaju, za zelju u Resniku-Francuska mahala. Poslije 1919. god u Crnči se naselilo na kipovanoj zemlji nekoliko porodica, Dizdarevići (1k) iz Kolašina.

OLUJE - kao i u obližnjim selima preci današnjeg stanovništva doselili su se ovdje krajem 18. i početkom 19. vijeka. Dizdarevići (8k) su rod sa Dizdarevićima u Bijelom Polju.

MIROJEVIĆI - Dizdarevići (1k) došli su iz obližnjeg sela Oluja.

VOLJAVAC - Dizdarevići (1k) su iz Oluja.

Treću etničku grupu sačinjavaju doseljenici iz nepoznatih i udaljenih krajeva čiji su preci ovdje došli kao posjednici imanja. Kao takav se pominje u prvoj polovini 16. vijeka Kasem, dizdar grada Bihora i neki njegovi vojnici.

Poznate ličnosti

Kurt(o) Dizdarević - rodonačelnik.