Sandžakpedija

Izmjene

Arebica (pogledaj izvor)

Verzija na dan 8 mart 2020 u 19:50

Uklonjena 252 bajta ,  19:50, 8 mart 2020
nema sažetka izmjene
Red 1: Red 1: −
'''Arebica''' (ili '''arabica''', ostali nazivi: ''matufovača'', ''matufovica'', ''mektebica'') jeste specifično bosansko [[Pismo (jezik)|pismo]] (kao što je i [[Bosančica]]). Praksa pisanja arapskim pismom bila je prisutna kod svih muslimanskih naroda, a sada arapski alfabet čini drugim pismom po korištenosti na svijetu.<ref>{{cite encyclopedia |encyclopedia=Encyclopedia Britannica |title=Arabic alphabet |url=https://www.britannica.com/topic/Arabic-alphabet |access-date=12. 10. 2017 |language=en}}</ref>
+
'''Arebica''' (ili '''arabica''', ostali nazivi: ''matufovača'', ''matufovica'', ''mektebica'') jeste specifično bosansko [[Pismo (jezik)|pismo]] (kao što je i [[Bosančica]]). Praksa pisanja arapskim pismom bila je prisutna kod svih muslimanskih naroda, a sada arapski alfabet čini drugim pismom po korištenosti na svijetu.
   −
== Historija ==
+
==Historija==
 +
[[Datoteka:Zidni spomenik iz 1912. godine u Sarajevu pisan na sva tri pisma- latinicom, ćirilicom i arebicom.jpg|mini|Zidni spomenik iz 1912. godine u Sarajevu pisan na sva tri pisma: latinicom, ćirilicom i arebicom.]]
 
'''Arebica''' je nastala ulaskom Bosne u osmanlijsko-islamski civilizacijski i kulturni krug. U periodu od 15. do 20. vijeka u [[Bosna i Hercegovina|Bosni]] je na bazi ovoga pisma nastala jedna specifična naporedna pismenost spram pismenosti na bosančici. [[Bošnjaci]], koji su prakticirali islam kao vjeru, moral i kulturu, proizveli su arebicu - arapsko pismo prilagođeno fonetskom sistemu bosanskog jezika. Na ovom pismu je nastala jedna neobična, bogata duhom i umjetnošću, književnost, nazvana [[alhamijado književnost]]. Najstariji bosanski tekst pisan arapskim pismom je "Početnica" iz doba [[Mehmed II|Mehmeda II el-Fatiha]] (1451.-1481.). Od 17. vijeka pisci upotebljavaju arapsko pismo za pisanje svojih djela na bosanskom jeziku. U 19. i 20. vijeku bilo je pokušaja i nastojanja da se arapsko pismo fonetizira, tj. adaptira fonetici [[Bosanski jezik|bosanskog jezika]]. Najuspješniji je bio [[Mehmed Džemaludin ef. Čaušević]]. Njegov način pisanja zvao se matufovača, mektebica (Matuf, nadimak). Štampanje knjiga matufovicom završeno je 1941. god. (posljednja knjiga je od M.S. Serdarevića ''Fikhul-ibadat''). Poslije toga je ostala u ličnom predstavljanju, baš kao i [[Bosančica]].
 
'''Arebica''' je nastala ulaskom Bosne u osmanlijsko-islamski civilizacijski i kulturni krug. U periodu od 15. do 20. vijeka u [[Bosna i Hercegovina|Bosni]] je na bazi ovoga pisma nastala jedna specifična naporedna pismenost spram pismenosti na bosančici. [[Bošnjaci]], koji su prakticirali islam kao vjeru, moral i kulturu, proizveli su arebicu - arapsko pismo prilagođeno fonetskom sistemu bosanskog jezika. Na ovom pismu je nastala jedna neobična, bogata duhom i umjetnošću, književnost, nazvana [[alhamijado književnost]]. Najstariji bosanski tekst pisan arapskim pismom je "Početnica" iz doba [[Mehmed II|Mehmeda II el-Fatiha]] (1451.-1481.). Od 17. vijeka pisci upotebljavaju arapsko pismo za pisanje svojih djela na bosanskom jeziku. U 19. i 20. vijeku bilo je pokušaja i nastojanja da se arapsko pismo fonetizira, tj. adaptira fonetici [[Bosanski jezik|bosanskog jezika]]. Najuspješniji je bio [[Mehmed Džemaludin ef. Čaušević]]. Njegov način pisanja zvao se matufovača, mektebica (Matuf, nadimak). Štampanje knjiga matufovicom završeno je 1941. god. (posljednja knjiga je od M.S. Serdarevića ''Fikhul-ibadat''). Poslije toga je ostala u ličnom predstavljanju, baš kao i [[Bosančica]].
   Red 10: Red 11:  
Može se konstatovati da su tokom prošlog vijeka Bošnjaci bili jedna od rijetkih nacija sa više pisama ([[bosančica]], [[ćirilica]], arebica, [[latinica]]).
 
Može se konstatovati da su tokom prošlog vijeka Bošnjaci bili jedna od rijetkih nacija sa više pisama ([[bosančica]], [[ćirilica]], arebica, [[latinica]]).
   −
=== Štampana djela ===
+
===Štampana djela===
 
Prvo djelo štampano na arebici nakon 64 godine je strip „Hadži Šefko i hadži Mefko“ objavljen 2005. godine (autori: Amir Al-Zubi  i Meliha Čičak-Al-Zubi), koje je ujedno i prvi strip na arebici uopće. U ovom djelu Al-Zubi je uveo i neke promjene u pravopisu bosanske arebice, učinivši je potpuno nezavisnom od pravopisa orijentalnih jezika.
 
Prvo djelo štampano na arebici nakon 64 godine je strip „Hadži Šefko i hadži Mefko“ objavljen 2005. godine (autori: Amir Al-Zubi  i Meliha Čičak-Al-Zubi), koje je ujedno i prvi strip na arebici uopće. U ovom djelu Al-Zubi je uveo i neke promjene u pravopisu bosanske arebice, učinivši je potpuno nezavisnom od pravopisa orijentalnih jezika.
   −
Prvi kitab štampan na arebici sa ISBN om i CiP-om nakon 72 godine je [[Epohe fonetske misli kod Arapa i arebica]] objavljen u aprilu 2013. godine u Beogradu (autor: [[mr. Aldin ef. Mustafić]], izdavač: [[Veliki Crljeni]] (Darko Babić)). Ovaj [[kitab]] predstavlja upotpunjavanje standardizacije arebice koje se oslanja na [[Čaušević]]evu verziju, te je, također, udžbenik za visoko obrazovanje.<ref>{{Cite web |url=http://bastinaobjave.com/otvoreni-defter/predgovor-knjige-epohe-fonetske-misli-kod-arapa-i-arebica |title=Predgovor knjige "Epohe fonetske misli kod arapa i arebica" |work=bastinaobjave.com |accessdate= 15. 2. 2016}}</ref>
+
Prvi kitab štampan na arebici sa ISBN om i CiP-om nakon 72 godine je [[Epohe fonetske misli kod Arapa i arebica]] objavljen u aprilu 2013. godine u Beogradu (autor: [[mr. Aldin ef. Mustafić]], izdavač: [[Veliki Crljeni]] (Darko Babić)). Ovaj [[kitab]] predstavlja upotpunjavanje standardizacije arebice koje se oslanja na [[Čaušević]]evu verziju, te je, također, udžbenik za visoko obrazovanje.
   −
== Alfabet ==
+
==Alfabet==
 
<center>
 
<center>
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! Latinica
+
!Latinica
−
! A a
+
!A a
−
! B b
+
!B b
−
! C c
+
!C c
−
! Č č
+
!Č č
−
! Ć ć
+
!Ć ć
−
! D d
+
!D d
−
! Dž dž
+
!Dž dž
−
! Đ đ
+
!Đ đ
−
! E e
+
!E e
−
! F f
+
!F f
−
! G g
+
!G g
−
! H h
+
!H h
−
! I i
+
!I i
−
! J j
+
!J j
−
! K k
+
!K k
 
|-
 
|-
−
| Arebica
+
|Arebica
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| آ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |آ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ب
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ب
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ڄ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ڄ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| چ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |چ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ڃ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ڃ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| د
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |د
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ج
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ج
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ݗ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ݗ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ە
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ە
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ف
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ف
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| غ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |غ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ح
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ح
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| اٖى
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |اٖى
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ي
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ي
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ق
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ق
 
|-
 
|-
−
! Latinica
+
!Latinica
−
! L l
+
!L l
−
! Lj lj
+
!Lj lj
−
! M m
+
!M m
−
! N n
+
!N n
−
! Nj nj
+
!Nj nj
−
! O o
+
!O o
−
! P p
+
!P p
−
! R r
+
!R r
−
! S s
+
!S s
−
! Š š
+
!Š š
−
! T t
+
!T t
−
! U u
+
!U u
−
! V v
+
!V v
−
! Z z
+
!Z z
−
! Ž ž
+
!Ž ž
 
|-
 
|-
−
| Arebica
+
|Arebica
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ل
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ل
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ڵ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ڵ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| م
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |م
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ن
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ن
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ݩ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ݩ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ۉ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ۉ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| پ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |پ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ر
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ر
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| س
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |س
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ش
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ش
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ت
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ت
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ۆ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ۆ
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| و
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |و
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ز
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ز
−
|style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%"| ژ
+
| style="line-height:125%;font-family: Times New Roman;font-size:220%" |ژ
−
|}</center>{{-}}
+
|}</center>
 +
==Primjeri==
 +
===Tekstualni primjer===
 +
Bosanski (latinica):
   −
== Primjeri ==
+
:'''''Molimo se tebi, Bože'''''
−
=== Tekstualni primjer ===
      
Bosanski (arebica):
 
Bosanski (arebica):
 +
 
:<span style="line-height:125%;font-size:200%;text-align: right;">مۉلٖىمۉ سه‌ ته‌بٖى بۉژە</span>
 
:<span style="line-height:125%;font-size:200%;text-align: right;">مۉلٖىمۉ سه‌ ته‌بٖى بۉژە</span>
    +
<br />
 +
===Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima===
 
Bosanski (latinica):
 
Bosanski (latinica):
−
:''Molimo se tebi, Bože''
     −
=== ''Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima'' ===
+
:Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva.
 +
 
 +
 
 
Bosanski (arebica):
 
Bosanski (arebica):
 +
 
:<div style="line-height:125%;font-size:200%;text-align: right;">سوا ڵۆدسقا بٖىڃا راݗايۆ سە سلۉبۉدنا وٖ يەدناقا ۆ دۉستۉيانستوۆ وٖ پراوٖىما. ۉنا سۆ ۉبدارەنا رازۆمۉم وٖ سوۀشڃۆ وٖ ترەبا دا يەدنۉ پرەما درۆغۉمە پۉستۆپايۆ ۆ دۆحۆ براتستوا.</div>
 
:<div style="line-height:125%;font-size:200%;text-align: right;">سوا ڵۆدسقا بٖىڃا راݗايۆ سە سلۉبۉدنا وٖ يەدناقا ۆ دۉستۉيانستوۆ وٖ پراوٖىما. ۉنا سۆ ۉبدارەنا رازۆمۉم وٖ سوۀشڃۆ وٖ ترەبا دا يەدنۉ پرەما درۆغۉمە پۉستۆپايۆ ۆ دۆحۆ براتستوا.</div>
   −
Bosanski (latinica):
+
==Literatura==
−
:Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva.
     −
== Reference ==
+
*[[Arnaut, Muhamed]]. ''Bosanski jezik i njegova grafija'', Didaktički putokazi II/6, Zenica 1996, 7-13.
−
{{reference}}
+
*[[Lehfeldt, Werner]], "''Die Entwicklung der arabischen Druckschrift in ihrem Gebrauch für das Serbokroatische''", Die Welt der Slaven 13, 1968, 359-375.
   −
== Literatura ==
+
==Vanjski linkovi==
−
* [[Arnaut, Muhamed]]. ''Bosanski jezik i njegova grafija'', Didaktički putokazi II/6, Zenica 1996, 7-13.
  −
* [[Lehfeldt, Werner]], "''Die Entwicklung der arabischen Druckschrift in ihrem Gebrauch für das Serbokroatische''", Die Welt der Slaven 13, 1968, 359-375.
     −
== Vanjski linkovi ==
   
*[https://web.archive.org/web/20151123221255/https://sites.google.com/site/nasaarabica/udhr Opća deklaracija o pravima čovjeka na arabici (Arhivirano)]
 
*[https://web.archive.org/web/20151123221255/https://sites.google.com/site/nasaarabica/udhr Opća deklaracija o pravima čovjeka na arabici (Arhivirano)]
    
[[Kategorija:Pisma]]
 
[[Kategorija:Pisma]]
 
[[Kategorija:Bosanski jezik]]
 
[[Kategorija:Bosanski jezik]]
Preuzeto iz "https://wiki.sandzak.com/Posebno:MobileDiff/2187"